Nhiều người thắc mắc có nên ngưng NMN sau thời gian dùng liên tục để cơ thể “nghỉ” hay nên tiếp tục duy trì đều đặn. Thực tế, việc ngưng hay tiếp tục phụ thuộc vào trạng thái chuyển hóa, tuổi sinh học và mục tiêu sức khỏe của mỗi người. Bài viết sau sẽ cung cấp góc nhìn khách quan dựa trên dữ liệu khoa học.
Có nên ngưng NMN hay dùng liên tục? Khi nào thì nên nhưng?
“Có nên ngưng NMN không?” hoặc “Có nên uống NMN liên tục không?” là những vấn đề được nhiều người quan tâm khi bổ sung NMN với mục tiêu tăng NAD⁺, cải thiện sức khỏe tổng thể. Câu trả lời sẽ phụ thuộc vào cách cơ thể điều hòa NAD⁺ nội sinh để tránh hiện tượng thích nghi chuyển hóa.
Nhiều người phân vân có nên ngưng NMN sau một thời gian sử dụng liên tục không
Một số chuyên gia lưu ý rằng việc bổ sung NMN kéo dài có thể gây ức chế ngược (feedback inhibition) ở cấp độ tế bào, khiến biểu hiện các enzyme chuyển hóa NMN giảm, từ đó hạn chế hiệu quả bổ sung theo thời gian.
Về cơ chế sinh học, NMN khi vào tế bào được chuyển thành NAD⁺ thông qua NAMPT và NMNAT. Nếu NAD⁺ nội bào đạt mức cao, tế bào có thể điều chỉnh giảm tổng hợp thêm NAD⁺ hoặc giảm biểu hiện các enzyme liên quan nhằm duy trì cân bằng nội bào. Điều này giải thích lý do tại sao một số chuyên gia khuyến cáo nên có các giai đoạn “nghỉ NMN” định kỳ, nhằm tái thiết lập hoạt động bình thường của các enzyme và duy trì hiệu quả bổ sung lâu dài.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng hiện vẫn chưa có bằng chứng trực tiếp từ các nghiên cứu công bố về việc NMN lâu dài làm giảm biểu hiện enzyme, nên đây chủ yếu là cơ sở giả thuyết dựa trên hiểu biết về đường chuyển hóa NAD⁺.
Cụ thể, nhiều thử nghiệm lâm sàng đã cho thấy bổ sung NMN ở liều 250–500 mg/ngày trong thời gian 6-12 tháng là an toàn và dung nạp tốt, không ghi nhận tác dụng phụ đáng kể hay rối loạn sinh hóa. Song, dữ liệu dài hạn trên 2–3 năm vẫn còn hạn chế, do đó câu hỏi “uống nmn bao lâu thì ngưng?” nên được cân nhắc dựa trên mục tiêu sử dụng.
Với người trung niên khỏe mạnh, các chuyên gia thường khuyến nghị duy trì bổ sung NMN liên tục trong 3–6 tháng, sau đó tạm ngưng 2–4 tuần để cơ thể tự điều chỉnh khả năng tổng hợp NAD⁺ nội sinh. Giai đoạn “nghỉ chu kỳ” này giúp hạn chế hiện tượng điều hòa ngược (negative feedback), khiến hiệu quả hấp thu và chuyển hóa NMN giảm dần theo thời gian.
Dấu hiệu cần ngưng uống NMN
Dù NMN được xem là hoạt chất an toàn nhưng việc ngưng NMN sau một thời gian dùng liên tục hay không cần được đánh giá dựa trên phản hồi sinh lý của từng cá nhân. Dưới đây là các dấu hiệu cảnh báo nên tạm ngưng NMN, được lý giải theo cơ chế sinh học và bằng chứng khoa học mới nhất.
Khó ngủ, ngủ nông hoặc tỉnh giấc sớm
Khi NAD⁺ tăng quá nhanh hoặc kéo dài (ví dụ dùng NMN liều cao liên tục), SIRT1 có thể bị kích hoạt quá mức, làm giảm biên độ nhịp sinh học, dẫn đến khó vào giấc, ngủ nông hoặc tỉnh giấc sớm ở một số người nhạy cảm.
Nghiên cứu tại Northwestern University chỉ ra rằng NAD⁺ đóng vai trò điều hòa đồng hồ sinh học thông qua enzyme SIRT1. Khi NAD⁺ tăng quá cao kéo dài, SIRT1 bị kích hoạt quá mức, làm thay đổi trạng thái acetyl hóa của phức hợp CLOCK/BMAL1, dẫn đến rối loạn nhịp sinh học. Vì vậy, một số người có thể gặp hiện tượng khó ngủ, ngủ nông hoặc tỉnh giấc sớm khi dùng NMN liên tục với liều cao.
Mối liên hệ giữa rối loạn nhịp sinh học, sự biến đổi nồng độ NAD⁺ và hoạt động của SIRT1
Mệt mỏi hoặc cảm giác bồn chồn
Việc tăng chuyển hóa NAD⁺ có thể gây tăng nhẹ mức cortisol nền, khiến cơ thể tỉnh táo hơn, nhưng lại dễ gây mệt mỏi nghịch lý khi NAD⁺ duy trì ở mức cao kéo dài. Điều này đã được ghi nhận trong một nghiên cứu công bố trên tạp chí Cell Metabolism (2013) cho thấy khi nồng độ NAD⁺ duy trì tăng cao trong thời gian dài, hoạt động của enzyme SIRT1 bị kích hoạt liên tục, từ đó làm rối loạn nhịp điều hòa gene PER2 – gene cốt lõi kiểm soát đồng hồ sinh học và chu kỳ ngủ – thức.
Ở giai đoạn ngắn hạn, điều này giúp cơ thể tỉnh táo hơn. Nhưng nếu kéo dài, lại dễ dẫn đến mệt mỏi nghịch lý do mất cân bằng giữa tiêu hao và phục hồi năng lượng. Vì vậy, người dùng có thể xuất hiện tình trạng mất ngủ hoặc mệt mỏi ban ngày.
Mặt khác, việc uống NMN lâu ngày có thể xuất hiện cảm giác tim đập nhanh, bồn chồn hoặc khó ngủ. Nồng độ NAD⁺ nội sinh tăng cao khiến tim đập nhanh hơn và tăng cảnh giác sinh lý, tương tự phản ứng “alertness” khi cơ thể đạt trạng thái trao đổi chất cao.
Mặc dù Yoshino et al. (Science, 2021) không ghi nhận tác dụng phụ tim mạch nghiêm trọng, nhóm nghiên cứu khuyến nghị theo dõi ở người có cơ địa nhạy cảm. Do đó, khi có nhịp tim nhanh nhẹ kéo dài hoặc rối loạn giấc ngủ, bạn nên ngưng NMN tạm thời 2–4 tuần để hệ giao cảm ổn định.
Hiệu quả giảm rõ rệt dù vẫn duy trì liều cũ
Một trong những dấu hiệu phổ biến giúp bạn cân nhắc NMN uống bao lâu thì ngưng là khi nhận thấy hiệu quả cải thiện năng lượng, giấc ngủ hay da dẻ giảm rõ rệt dù vẫn duy trì liều cũ.
Cơ chế này được gọi là “adaptation effect” – hiện tượng cơ thể tự điều chỉnh giảm hoạt tính enzyme tổng hợp NAD⁺ để duy trì cân bằng nội sinh. Khi bổ sung NMN liên tục, nồng độ NAD⁺ trong cơ thể tăng lên, nhưng cơ thể không chỉ “tiếp nhận” mà còn có cơ chế tự điều hòa để duy trì cân bằng nội sinh.
Bài tổng quan của Yaku và cộng sự (Frontiers in Endocrinology, 2018) nhấn mạnh rằng khi NAD⁺ tăng, hoạt động của SIRT1 và PARPs sẽ tác động ngược trở lại lên NAMPT và NMNAT, hạn chế tốc độ chuyển hóa NMN và duy trì homeostasis. Như vậy, khi NAD⁺ tăng kéo dài, cơ thể sử dụng cơ chế feedback điều hòa để giữ mức NAD⁺ ổn định, tránh bão hòa chuyển hóa, đồng thời vẫn duy trì khả năng tái tổng hợp NAD⁺ hiệu quả khi cần thiết.
Khi NAD⁺ tăng kéo dài, enzyme NAMPT và NMNAT bị ức chế phản hồi, làm giảm hiệu suất chuyển hóa NMN. Ngoài ra, sản phẩm phụ nicotinamide tích tụ cũng có thể ức chế sirtuin, khiến lợi ích giảm dần sau vài tháng sử dụng.
Rối loạn tiêu hóa nhẹ hoặc thay đổi men gan tạm thời
Trong các nghiên cứu lâm sàng về NMN, tác dụng phụ phổ biến nhất là rối loạn tiêu hóa nhẹ hoặc thay đổi tạm thời men gan, thường gặp ở người sử dụng liều cao trên 500–900 mg/ngày.
Khi uống NMN liều cao hoặc kéo dài, gan tăng cường chuyển hóa NAD⁺, dẫn đến ALT/AST có thể tăng nhẹ thoáng qua, đây là phản ứng sinh lý bình thường chứ không phải tổn thương gan.
Rối loạn tiêu hóa nhẹ là một trong những tác dụng phụ phổ biến khi sử dụng NMN
Tuy nhiên, nếu các chỉ số tăng quá mức (>2–3 lần bình thường), cần ngưng NMN và kiểm tra chức năng gan, nhưng các triệu chứng này hồi phục hoàn toàn sau khi ngưng NMN. Cơ chế được lý giải là NMN khi hấp thu qua gan sẽ làm tăng hoạt động enzyme SIRT3, PPARα và CD38, thúc đẩy quá trình oxy hóa lipid mạnh hơn. Nếu gan phải xử lý quá nhiều NAD⁺ ngoại sinh, nó sẽ tạm thời tăng chuyển hóa năng lượng và gây mệt nhẹ, rối loạn tiêu hóa.
Làm thế nào để ngưng NMN đúng cách mà vẫn duy trì hiệu quả?
Bên cạnh thắc mắc có nên ngưng NMN khi đã dùng liên tục không, nhiều người dùng còn lo sợ khi ngưng NMN sẽ làm mất tác dụng đã được cải thiện.
Hiện chưa có thử nghiệm lâm sàng đánh giá cụ thể hiệu quả của việc giảm liều hoặc tạm ngưng NMN theo chu kỳ. Tuy nhiên, dựa trên cơ chế tự điều hòa của trục NAD⁺/SIRT1/NAMPT, nhiều nghiên cứu cho thấy cơ thể có khả năng tự tái cân bằng nồng độ NAD⁺ khi nguồn NMN ngoại sinh được giảm hoặc ngừng tạm thời. Do đó, việc ngưng NMN trong thời gian ngắn có thể giúp cơ thể “tái huấn luyện” khả năng tự tổng hợp NAD⁺ nội sinh.
Trong giai đoạn nghỉ, người dùng nên ưu tiên thực phẩm giàu tryptophan (đậu nành, trứng, cá) hoặc niacin (vitamin B3) để hỗ trợ con đường salvage tự nhiên. Ngoài ra, các polyphenol như resveratrol, quercetin hoặc pterostilbene có thể tiếp tục duy trì hoạt hóa SIRT1 và AMPK, giúp ổn định chuyển hóa tế bào mà không cần sử dụng NMN. Tuy nhiên, đây là gợi ý dựa trên cơ chế sinh học và dinh dưỡng, không phải phác đồ điều trị đã được xác nhận bằng thử nghiệm lâm sàng dài hạn.
Bên cạnh đó, việc duy trì chế độ vận động và giấc ngủ sinh học cũng rất quan trọng trong giai đoạn ngưng. Hoạt động thể chất kích hoạt AMPK và PGC-1α, làm tăng biểu hiện NAMPT, giúp phục hồi NAD⁺ nhanh hơn. Sau khi ngưng 2–4 tuần, nếu cảm thấy năng lượng ổn định, giấc ngủ và khả năng tập trung tốt, người dùng có thể bắt đầu lại một chu kỳ mới.
Nếu muốn sử dụng lâu dài bạn cần phải lưu ý điều gì?
Như đã phân tích ở trên, nhiều chuyên gia khuyến nghị nên uống NMN 3–6 tháng rồi tạm ngưng 2–4 tuần — đây là cách để duy trì hiệu quả lâu dài mà không gây phụ thuộc sinh lý.
Nhưng để đảm bảo an toàn khi sử dụng lâu dài, người dùng nên kiểm tra định kỳ các chỉ số như ALT, AST (men gan), HbA1c và lipid máu, bởi NMN có thể ảnh hưởng nhẹ đến chuyển hóa năng lượng và lipid qua cơ chế kích hoạt AMPK và SIRT1.
Khi cân nhắc có nên ngưng NMN không, bạn cần theo dõi các dấu hiệu sinh lý hoặc theo chỉ dẫn bác sĩ
Trong giai đoạn ngưng, việc tăng cường dinh dưỡng tự nhiên giúp hỗ trợ tổng hợp NAD⁺ là rất quan trọng. Các thực phẩm giàu tryptophan, niacin (vitamin B3), ribose và magnesium sẽ giúp tái khởi động con đường Preiss–Handler và de novo kynurenine pathway, thúc đẩy quá trình tổng hợp NAD⁺ nội sinh. Kết hợp với tập thể dục thường xuyên, giấc ngủ đúng nhịp sinh học và kiểm soát stress oxy hóa, cơ thể vẫn có thể duy trì mức NAD⁺ ổn định ngay cả khi ngưng bổ sung NMN.
>> Đọc thêm bài viết: Uống NMN bao lâu thì có hiệu quả?
Kết luận
Việc có nên ngưng NMN hay không phụ thuộc vào mục tiêu và trạng thái chuyển hóa của từng người. Bổ sung NMN mang lại nhiều lợi ích cho năng lượng tế bào và chống lão hóa, nhưng uống NMN liên tục không đúng cách có thể làm giảm khả năng tổng hợp NAD⁺ nội sinh. Vì vậy, cách sử dụng khoa học là dùng NMN theo chu kỳ 3–6 tháng, sau đó tạm ngưng 2–4 tuần, kết hợp dinh dưỡng, vận động và giấc ngủ hợp lý để duy trì hiệu quả dài lâu.
Leave A Comment